Το παρακάτω κείμενο μοιράστηκε από τη Ανοιχτή Συνέλευση από το λόφο του Στρέφη κατά την συγκέντρωση που κάλεσαν οργανώσεις και συλλογικότητες, στην πλατεία Συντάγματος, το πρωί του Σαββάτου 2/2/08, ενάντια στο Συνέδριο της Bionova που γινόταν στο Ζάπειο... Το ανεβάζω εδώ αλλά θα πρεπει ίσως να υπάρξει μια ειδική κατηγορία στο οικολόγιο για τη βιοτεχνολογία, τα μεταλλαγμένα, τη γενετική μηχανική κλπ.

Διανύοντας τον αιώνα της βιοτεχνολογίας

Εισαγωγή

Η ιστορία της επέμβασης του ανθρώπου στη φύση βρίσκει τις αρχές της κατά τους αρχαίους χρόνους. Από τη στιγμή που ο άνθρωπος πέρασε από το στάδιο του τροφοσυλλέκτη-κυνηγού στο στάδιο του καλλιεργητή- κτηνοτρόφου άρχισε σταδιακά να επεμβαίνει στη φύση με μικρές παρεμβάσεις που διευκόλυναν τη διαβίωσή του.

Οι επεμβάσεις αυτές γίνονταν πάντα σε εναρμονισμό με τη φύση και εξελίσσονταν με πολύ αργούς ρυθμούς χρησιμοποιώντας τη γνώση που είχε αποκτηθεί από τις προηγούμενες γενιές.

Για αιώνες ολόκληρους ο τρόπος καλλιέργειας παρέμενε ο ίδιος.

Ως τα μέσα του 20ου αιώνα με την επιβολή της λεγόμενης “πράσινης επανάστασης” και ενώ είχαν προηγηθεί η “βιομηχανική επανάσταση” στα τέλη του 18ου αιώνα και οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι και όσα αυτά επέφεραν.

Με τη λεγόμενη “πράσινη επανάσταση” ο καπιταλισμός άλλαξε ριζικά το μοντέλο γεωργίας και τη σχέση του γεωργού με τη φύση επεκτείνοντας την κυριαρχία και τα κέρδη του αυτή τη φορά στον αγροτικό τομέα. Ήταν η εποχή που οι αγρότες μετατράπηκαν σε εργάτες γης, τα αγαθά έγιναν προϊόντα και η καλλιεργήσιμη γη εκμεταλλεύσιμη.

Αν τα προβλήματα που δημιούργησε η πράσινη επανάσταση στη φύση και τις ανθρώπινες κοινωνίες είναι η μόλυνση, οι εξαντλητικές συνθήκες εργασίας που επιβλήθηκαν και η λεηλασία των φυσικών πόρων και του κοινωνικού πλούτου από το αγροχημικό κεφάλαιο και το κράτος, σήμερα με τη βιοτεχνολογία έρχονται να προστεθούν κι άλλα. Η δραματική μείωση της βιοποικιλότητας που επέρχεται λόγω της “απελευθέρωσης” των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, οι επιπτώσεις στην υγεία όλων των έμβιων όντων και ο καθολικός έλεγχος της γεωργικής παραγωγής και της διάθεσης της τροφής.

Η επέμβαση στα βιολογικά θεμέλια των οργανισμών, δηλαδή στο γενετικό υλικό, που “επιτυγχάνεται” μέσω της βιοτεχνολογίας απειλεί πλέον όχι μόνο τον τρόπο διαβίωσης, αλλά και την ίδια τη ζωή.

Σήμερα οι εφαρμογές της βιοτεχνολογίας εξαπλώνονται σε τεράστιο έδαφος. Από τη γεωργική παραγωγή, την ιατρική και τη φαρμακοβιομηχανία ως την παραγωγή μεμονωμένων οργάνων του σώματος, κλωνοποιημένων ζώων και δυνητικά ακόμη και ανθρώπων. Αξίζει να σημειωθεί εδώ η αξιοποίηση της χαρτογράφησης του D.N.A.-που παραδόθηκε από την επιστήμη της γενετικής-από τους κατασταλτικούς μηχανισμούς για την ταυτοποίηση υπόπτων για “τρομοκρατικές και εγκληματικές ενέργειες”.

Με επιχειρήματα περίπου ίδια με αυτά που προπαγάνδισαν την “πράσινή επανάσταση”, τα προϊόντα της βιοτεχνολογίας προωθούνται από τους κυρίαρχους του πλανήτη με σκοπό την περαιτέρω επέκταση των κερδών και του ελέγχου τους στην κοινωνία και τη φύση.

Σύντομο ιστορικό της επιστημονικής έρευνας
Από την αρχαιότητα ήδη ο άνθρωπος αναζήτησε τους νόμους που διέπουν τα φυσικά φαινόμενα και τις διεργασίες της κληρονομικότητας. Ο Ιπποκράτης διατύπωσε την άποψη ότι και οι δύο γονείς συνεισφέρουν στην αναπαραγωγή. Πίστευε δε πως το υλικό της αναπαραγωγής προέρχεται από όλα τα μέρη του σώματος ενός οργανισμού. Ο Αριστοτέλης πίστευε στη μεγαλύτερη συνεισφορά του θηλυκού και παράλληλα υποστήριξε ότι το αναπαραγωγικό υλικό προέρχεται από “θρεπτικά υλικά” από όλα τα μέρη του σώματος.

Παρόλη την αναζήτηση επιστημόνων και βιολόγων για 23 αιώνες δεν είχε δοθεί μια επαρκής εξήγηση για τον τρόπο κληρονόμησης των γενετικών χαρακτηριστικών.

Ήταν πρώτος ο Mendel που έδειξε τον τρόπο κληρονόμησης.

Ο Gregor Mendel (1822-1884) μοναχός στο μοναστήρι της Bunn στην Τσεχοσλοβακία και δάσκαλος μαθηματικών σε τοπικό σχολείο, μετά από πειραματική προσέγγιση διατύπωσε τους πρώτους νόμους σύμφωνα με τους οποίους κληρονομούνται τα χαρακτηριστικά από μία γενιά στην επόμενη. Το 1866 παρουσίασε τα αποτελέσματα του, που βασίζονταν σε διασταυρώσεις του φυτού Pisum sativum κοινά γνωστό ως μοσχομπίζελο.Τα αποτελέσματα αυτά δεν είχαν απήχηση στην επιστημονική κοινότητα της εποχής του και έτσι έμειναν 40 χρόνια στο ράφι μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα που η αποδοχή των νόμων του σηματοδότησε την γέννηση της γενετικής επιστήμης.(Βαρέλη-Λουκάς)

Στα ευρήματα των νόμων του Mendel βρήκαν οι επιστήμονες τη γνώση για τη δημιουργία των υβριδίων.

Υβρίδια καλούνται τα φυτά, τα οποία προκύπτουν από τη διασταύρωση δυο διαφορετικών ποικιλιών του ίδιου είδους και παρουσιάζουν “βελτιωμένα” χαρακτηριστικά σε σχέση με τα φυτά από τα οποία προέρχονται. Τα “βελτιωμένα” αυτά χαρακτηριστικά εξυπηρετούν εμπορικούς σκοπούς όπως αύξηση της παραγόμενης ποσότητας, αύξηση του μεγέθους των καρπών, ανθεκτικότητα σε ασθένειες, ανθεκτικότητα σε ακραία καιρικά φαινόμενα, ομογενοποίηση των παραγόμενων προϊόντων για τη διευκόλυνση της τυποποίησής τους, μορφοποίησή τους προς χάρη της καταναλωτικής αισθητικής κ.λ.π. Τα υβρίδια παρουσιάζουν επίσης ένα ακόμη αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό, ότι συνήθως παράγουν στείρους σπόρους κι αν όχι τότε τα φυτά που προέρχονται από σπόρους υβριδίων κατά κανόνα δεν εμφανίζουν τα “βελτιωμένα” χαρακτηριστικά στην επόμενη γενιά.

“Πράσινη επανάσταση”

Τα υβρίδια μαζί με την ανακάλυψη των πετροχημικών υποπροϊόντων και την εισαγωγή της μηχανής στον αγρό σηματοδότησαν την λεγόμενη “πράσινη επανάσταση” περί το 1950.

Η “πράσινη επανάσταση” που επιβλήθηκε μέσα από τεράστια προπαγάνδα η οποία υπόσχονταν την εξάλειψη της πείνας στον ʽτρίτο κόσμο,ʼ την αύξηση του γεωργικού κατά κεφαλή εισοδήματος και τη λύση στο “πρόβλημα” της τροφής του πλανήτη (το επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε ήταν ότι, ο πληθυσμός του πλανήτη αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο ενώ η παραγωγή της τροφής με αριθμητική, έτσι σε λίγα χρόνια η παραγόμενη ποσότητα τροφής δεν θα επαρκεί για να καλύψει τις παγκόσμιες ανάγκες). Στην πραγματικότητα ήταν η διαδικασία αναδιάρθρωσης της γεωργίας στην κατεύθυνση της επέκτασης του κρατικού καπιταλιστικού μοντέλου εξουσίας και του ελέγχου της παραγωγής και της διάθεσής της τροφής. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη επιχειρηματολογία για να αντιληφθεί κανείς πως όσοι ελέγχουν την τροφή και το νερό, κατέχουν την εξουσία πάνω στη ζωή.

Επίσης η ανάπτυξη της βιομηχανίας που ώθησε μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού στα αστικά κέντρα - όπου εκεί κανείς δεν καλλιεργεί άρα η τροφή πρέπει να εισαχθεί από τον τόπο παραγωγής της- δημιούργησε τις κοινωνικές δομές που ήταν απαραίτητες για την αποδοχή του νέου μοντέλου εργασίας και δημιούργησε μια νέα βιομηχανία, αυτή των τροφίμων. Προσθέτοντας ένα ακόμα επιχείρημα για την αναγκαιότητα της εντατικοποίησης της καλλιέργειας.

Σε καμία περίπτωση φυσικά δεν εξαλείφθηκε η πείνα. Όπως είναι γνωστό πολλοί λαοί σήμερα υποσιτίζονται. Το πρόβλημα φυσικά δεν βρίσκεται στο γεγονός ότι η παραγόμενη τροφή δεν είναι αρκετή για να ταΐσει τον πλανήτη, αλλά στην άνιση κατανομή του πλούτου. Όσο για την αύξηση του γεωργικού εισοδήματος τα αποτελέσματα της ήταν η πτώχευση των μικροκαλλιεργητών και η περαιτέρω ανάπτυξη των μεγαλοτσιφλικάδων και -όπως άλλωστε ήταν επιθυμητό και πρωταρχικός στόχος του κεφαλαίου- η δημιουργία της παγκόσμιας αγοράς τροφίμων και ο προσανατολισμός της γεωργίας με βάση τις ανάγκες της. Μιας αγοράς που απομυζά τον κοινωνικό πλούτο προς όφελος των λίγων, εμπορευματοποιώντας τις βασικές ανάγκες των πολλών.

ʽΗ πράσινη επανάσταση ήταν ουσιαστικά η πρώτη συστηματικά οργανωμένη βίαιη ανασυγκρότηση της υπαίθρου σε πλανητικό επίπεδο. Αποτέλεσε μια γενικευμένη απόπειρα για την εφαρμογή συγκεκριμένων τεχνολογιών πάνω στη γεωργία και στόχευε στην ένταξη της αγροτικής παραγωγής στην καπιταλιστική ευφορία των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων, με απώτερο σκοπό βέβαια την εξυπηρέτηση των συμφερόντων ελάχιστων πολυεθνικών και των κυρίαρχων κρατών.ʼ



Για να είναι αξιοποιήσιμες καπιταλιστικά και κερδοφόρες οι νέες τεχνολογίες (χημικά σκευάσματα, υβρίδια, γεωργικά μηχανήματα) ήταν απαραίτητο να αλλάξει το γεωργικό μοντέλο συνολικά. Τη θέση του μικρού αγροτικού κλήρου ο οποίος ως τότε διαχειρίζονταν σε οικογενειακό επίπεδο - όπου η οικογένεια καλλιεργούσε διάφορα είδη φυτών διατηρώντας με αυτό τον τρόπο την αυτονομία της στην σίτιση- πήραν οι τεράστιες μονοκαλλιέργειες. Οι ντόπιες ποικιλίες που μέσω της εξέλιξης, και της φυσικής επιλογής είχαν γίνει ανθεκτικές για κάθε τόπο, αντικαταστάθηκαν από τα υβρίδια. ( οι ντόπιες ποικιλίες προέρχονται από άγρια ενδημικά είδη φυτών τα οποία προτίμησαν οι γεωργοί από τα πρώτα κιόλας βήματα καλλιέργειας. Οι γεωργοί καλλιεργώντας χρόνο με το χρόνο, επιλέγοντας ανάμεσα στα καλλιεργούμενα φυτά αυτό που ταίριαζε καλύτερα στις ανάγκες τους και διατηρώντας το σπόρο κάθε φορά, εξημέρωσαν ουσιαστικά κάποια είδη φυτών και συντέλεσαν στη δημιουργία νέων ποικιλιών, τις λεγόμενες ντόπιες ποικιλίες ). Τα υβρίδια για να εμφανίσουν τα προσδοκώμενα “βελτιωμένα” χαρακτηριστικά απαιτούσαν παράλληλη και εκτεταμένη χρήση γεωργικών φαρμάκων, λιπασμάτων καθώς και αυξημένη άρδευση. ( Τα γεωργικά φάρμακα είναι πετροχημικά σκευάσματα που μαζί με τα λιπάσματα έκαναν την εποχή του '50 την εμφάνισή τους. Προέρχονται από δοκιμασμένα στους δύο παγκόσμιους πολέμους χημικά όπλα τα οποία μετά από επεξεργασία και τροποποίηση της δοσολογίας τους κρίθηκαν χρήσιμα για την γεωργική φαρμακοβιομηχανία. Η περίσσια αζώτου που χρησιμοποιήθηκε ως βιολογικό όπλο στους πολέμους αξιοποιήθηκε σαν λίπασμα. Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι το αέριο Agent-Orange το οποίο χρησιμοποιήθηκε από τον Αμερικάνικο στρατό στον πόλεμο κατά των Βιετκόνγκ, για την αποψίλωση των δασών, με σκοπό να στερήσει από αυτούς τροφή και καταφύγιο. Απόγονος του αερίου είναι το γνωστό ζιζανιοκτόνο της Μονσάντο RoundUp ). Για να καλυφτούν οι ανάγκες σε τεράστιες ποσότητες νερού κατασκευάστηκαν δαπανηρά αρδευτικά συστήματα, φράγματα καθώς επίσης έγιναν εκτροπές ποταμών. Οι αγροτικές εργασίες όπως το όργωμα, η σπορά, η συγκομιδή κ.α. που αιώνες ως τότε γίνονταν με τα χέρια τώρα γίνονταν με τη χρήση της μηχανής η οποία αποτέλεσε άλλο ένα εργαλείο στα χέρια της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας και επιβάρυνε επιπλέον το φυσικό περιβάλλον.

Ο απολογισμός της “πράσινης επανάστασης” είναι πραγματικά εφιαλτικός.

Η επικράτηση των υβριδίων έναντι των ντόπιων ποικιλιών συντέλεσε στην εξαφάνιση αμέτρητων ποικιλιών φυτών και φυλών ζώων. Για παράδειγμα μόνο στην Ινδία από τις περίπου 300 ενδημικές ποικιλίες ρυζιού που υπήρχαν, σήμερα υπάρχουν μόνο 10-15 είδη.

Η εντατικοποίηση της καλλιέργειας, η μείωση ή και παύση της αγρανάπαυσης και της αμειψισποράς κατέστησαν τα χωράφια άγονα και τις καλλιέργειες άμεσα εξαρτώμενες από τα χημικά λιπάσματα.

Η εκτεταμένη αν όχι αλόγιστη χρήση χημικών σκευασμάτων συντέλεσε στην μόλυνση του περιβάλλοντος αποτελέσματα της οποίας είναι

   Η μόλυνση των υδάτων. Τα χημικά σκευάσματα που δεν απορροφώνται από τα φυτά παρασύρονται από τα βρόχινα νερά στον υδροφόρο ορίζοντα, από εκεί οδηγούνται μέσω της βαρύτητας και της ροής στα ποτάμια, τα οποία καταλήγουν είτε στη θάλασσα είτε σε λίμνες μολύνοντας τα πάντα στο πέρασμά τους.
   Ο υπερτροφισμός των λιμνών. Τα χημικά σκευάσματα που καταλήγουν στις λίμνες ευνοούν κάποιους οργανισμούς, οι οποίοι αναπτύσσονται υπερβολικά σε βάρος άλλων, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η ισορροπία των οικοσυστημάτων. Στις λίμνες η μόλυνση είναι εμφανής ακόμη και με γυμνό μάτι μιας και δημιουργείται μια πράσινη γλίτσα στην επιφάνεια. (ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η λίμνη των Ιωαννίνων).
   Η αύξηση της αλατότητας των εδαφών, αφού τα υπολείμματα των χημικών σκευασμάτων δεν ξεπλένονται στο σύνολο τους λόγω της δέσμευσης τους από τα στοιχεία του εδάφους.
   Παράλληλα η υπερβολική χρήση του νερού σε υδροβόρες καλλιέργειες π.χ. βαμβάκι και η υπεράντληση του υδροφόρου ορίζοντα είχε ως αποτέλεσμα την υποχώρηση του τελευταίου αφήνοντας χέρσες εκτάσεις γης, ενώ στις παραθαλάσσιες περιοχές η υποχώρηση του υδροφόρου ορίζοντα είχε ως αποτέλεσμα την εισχώρηση αλμυρού νερού σε αυτόν προκαλώντας υφαλμύρωση.

    Η επικράτηση τέλος των μονοκαλλιεργειών και της εντατικοποίησης της παραγωγής, που απαιτούσε μεγάλες ενιαίες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, ώθησε σε εκτεταμένες εκχερσώσεις, αποξήρανση λιμνών, εξαφάνιση φυσικών φραχτών, ρεμάτων και κομματιών της αυτοφυούς χλωρίδας και οδήγησε τεράστιες εκτάσεις σε οικολογική κατάρρευση.

    Τα υπολείμματα των γεωργικών φαρμάκων στο νερό προκαλούν οικολογική ρύπανση, δημιουργούν κινδύνους για την ζωή των έμβιων οργανισμών και είναι υπεύθυνα για σειρά δηλητηριάσεων διάφορων βαθμών ως και καρκινογενέσεις μιας και καθώς μεταβολίζονται σε πολλές περιπτώσεις γίνονται καρκινογόνα.

     Η τοξική δράση των φαρμάκων δεν άφησε ανεπηρέαστους τους καταναλωτές αλλά ούτε τους αγρότες μιας και οι τελευταίοι ήταν οι πρώτοι που υπέστησαν τις συνέπειες της χρήσης τους, πάμπολλες δηλητηριάσεις αγροτών καταγράφονται ετησίως, ενώ οι επιπτώσεις στην υγεία από τη μακροχρόνια κατανάλωση γεωργικών φαρμάκων που περιέχονται στις τροφές και λειτουργούν αθροιστικά στον οργανισμό παραμένουν στην αφάνεια.

Τα οικονομικά δε αποτελέσματα ήταν ο οικονομικός μαρασμός και ο αφανισμός πλήθους μικροκαλλιεργητών καθώς η καλλιέργεια της γης απαιτούσε πλέον μεγάλο πάγιο κεφάλαιο για την αγορά μηχανημάτων, αρδευτικών συστημάτων κ.α. καθώς και μεγάλο ετήσιο κεφάλαιο για την αγορά σπόρων, λιπασμάτων και φαρμάκων. Αυτό οδήγησε στη δημιουργία εργατών γης οι οποίοι δεν ήταν “κύριοι” της γης τους -καθώς αυτό είχε καταστεί οικονομικά ασύμφορο-, αλλά ημερομίσθιοι υπάλληλοι σε μεγαλο-γαιοκτήμονες, στη συρρίκνωση του αγροτικού πληθυσμού, την έξοδο του προς τα αστικά κέντρα και την σταδιακή προλεταριοποίησή τους.

Ενώ πολλοί λαοί του “τρίτου” κόσμου οι οποίοι διατηρούσαν ως τότε ένα βαθμό στοιχειώδους αυτονομίας παράγοντας τα προς το ζειν σε ατομικό επίπεδο και οργανώνονταν σε μικρές αυτόνομες κοινότητες οδηγήθηκαν στην εξαθλίωση. Χρησιμοποιώντας τις αποικίες για αγορά φτηνής πρώτης ύλης, οι αναπτυγμένες χώρες του Βορρά, επεξεργάζονταν και τροποποιούσαν τα εισαγόμενα αγαθά, παράγοντας προϊόντα επεξεργασίας στις βιομηχανίες τους, και στη συνέχεια μεταπουλούσαν στις χώρες του “τρίτου κόσμου” αυτά τα προϊόντα με τιμές προσαρμοσμένες στις αγορές του Βορρά. Αυξάνοντας με αυτό τον τρόπο την ανισότητα του πλούτου μεταξύ πλούσιου Βορρά και φτωχού Νότου.

Παράλληλα οι τσιφλικάδες και οι νέοι μεγαλό- γαιοκτήμονες κατάφεραν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που τους δίνονταν και να πλουτίσουν ακόμα περισσότερο.

Ενώ οι πολυεθνικές εταιρίες που ελέγχουν την παραγωγή και εμπορία σπόρων και οι φαρμακοβιομηχανίες, θησαύριζαν επεκτείνοντας τις δραστηριότητές τους μετατρεπόμενοι σε σποροαγροχημικούς κολοσσούς.

Στην ελληνική πραγματικότητα το νέο αυτό μοντέλο γεωργίας επιβλήθηκε με σειρά κρατικών επιδοτήσεων προσανατολισμένων πάντα στις ανάγκες της παγκόσμιας αγοράς (βαμβάκι, καπνός), τραπεζικών δανείων, και τη σημαντική συνεισφορά των αγροτικών συνεταιρισμών.

Βιοτεχνολογία

Παράλληλα με την επιβολή του νέου αγροτικού μοντέλου οι εταιρίες προώθησης του, επένδυαν στην επιστημονική έρευνα και την εφαρμογή των αποτελεσμάτων της μέσω της τεχνολογίας. Έτσι σημαντικές ανακαλύψεις έγιναν τα τελευταία 50 χρόνια στην επιστήμη της βιολογίας, κλάδος της οποίας είναι η γενετική, ενώ το 1973 με την ανακάλυψη της τεχνικής του ανασυνδυασμού του D.N.A. από τους S. Cohen και H. Boyer γεννιέται η γενετική μηχανική.

Με τον όρο βιοτεχνολογία, εννοούμε μια ομάδα τεχνικών που βασίζονται στη μοριακή βιολογία και τη γενετική μηχανική, που επιτρέπει στους ειδικούς επιστήμονες να διαχειριστούν γενετικά και να αντιγράψουν ζωντανά κύτταρα με τρόπο που δεν είναι δυνατός με τη χρήση παραδοσιακών μεθόδων διασταύρωσης ή φυσικών ανασχεδιασμών.

Η γενετική τροποποίηση σε φυτά, ζώα, μικροοργανισμούς και τον άνθρωπο είναι η κοπή και τροποποίηση, μέσω της γενετικής μηχανικής, τμήματος γενετικού υλικού (D.N.A.) από ένα οργανισμό και μεταφορά του σε άλλον με σκοπό την αλλαγή των χαρακτηριστικών του τελευταίου.(Λουλούδης) Οι εμπλεκόμενοι οργανισμοί δότης και δέκτης δεν είναι απαραίτητο να έχουν συγγενική σχέση μεταξύ τους! Μπορούν για παράδειγμα να προστεθούν γονίδια ψαριού σολομού σε φυτό ντομάτας. Σπάζοντας έτσι τα φράγματα της φυσικής εξέλιξης των ειδών, δίνοντας τη δυνατότητα να δημιουργηθούν νεοφανείς οργανισμοί με μοναδικό συνδυασμό χαρακτηριστικών που θα ήταν αδύνατο να επιτευχθούν με τους κλασικούς τρόπους επιλογής διασταύρωσης και φυσικής αναπαραγωγής. Αυτοί οι νεόδμητοι οργανισμοί ονομάζονται γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί (Γ.Τ.Ο.) ή ʽδια-γονιδιακοίʼ. Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί θεωρούνται επίσης οργανισμοί στους οποίους έχει γίνει απόσπαση τμήματος του γενετικού υλικού χωρίς κάποια προσθήκη ξένου D.N.A.(Τσαπικούνης)

Πενήντα χρόνια μετά την κατάρρευση του ισχυρισμού ότι η "πράσινη επανάσταση" θα εξαλείψει τη φτώχεια στον 'τρίτο κόσμο' και θα αυξήσει το γεωργικό εισόδημα έρχεται η βιοτεχνολογία, με το ίδιο ιδεολόγημα να πείσει για την αναγκαιότητα των εφαρμογών της. Μόνο που στην επιχειρηματολογία των προασπιστών της έχουν προστεθεί μερικά ακόμη επιχειρήματα όπως αυτό της επίλυσης της ενεργειακής κρίσης με τη χρήση των αποκαλούμενων ενεργειακών φυτών, και τη δημιουργία μιας άνοσης κοινωνίας είτε με την εφαρμογή της βιοιατρικής είτε με την εφαρμογή της “θετικής ευγονικής”. Ο καπιταλισμός έρχεται να πουλήσει τις “λύσεις” στα “προβλήματα” που ο ίδιος δημιούργησε.

Το αστείο και αναληθές επιχείρημα για την επίλυση της πείνας που χρησιμοποιείται ξανά έρχεται σε αντίθεση με τα στοιχεία που δημοσίευσαν ο ίδιος ο Π.Ο.Υ. ( Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ) και η Greenpeace σύμφωνα με τα οποία τα παραγόμενα τρόφιμα παγκοσμίως ξεπερνούν τις διατροφικές ανάγκες του συνολικού πληθυσμού της γης κατά 50% (“παγκόσμια μέρα διατροφής” τον Οκτώβριο του 2006)

Κι αν ο έλεγχος στην παραγωγή και διάθεση της τροφής από τις βιομηχανίες τροφίμων ήταν ήδη εξασφαλισμένος από την “πράσινη επανάσταση”, η ανάπτυξη και εφαρμογή της βιοτεχνολογίας έρχεται να τον επιτείνει σε απόλυτο βαθμό επεμβαίνοντας στα βιολογικά θεμέλια των οργανισμών και κατοχυρώνοντας την ιδιοκτησία τους εντείνοντας έτσι τον οικονομικό εξαναγκασμό των φτωχότερων της γης.

"Η βιοτεχνολογία είναι σήμερα ένα από τα ισχυρότερα όπλα της κυριαρχίας για την παγκοσμιοποίησή της και δεν μπορεί να ειδωθεί έξω από αυτήν. Οι κυβερνήσεις, οι επιστήμονες, τα μέσα επικοινωνίας και οι βιομηχανίες είναι στενοί συνεργάτες στη λεηλασία και την καταστροφή του φυσικού πλούτου του πλανήτη, τη χειραγώγηση και τον αφανισμό ολόκληρων ανθρώπινων κοινωνιών και πολιτισμών, στην προσπάθειά τους να φτιάξουν έναν κόσμο μια για πάντα υποταγμένο, μέσα από τον έλεγχο και τη μετάλλαξη ακόμη και των βιολογικών θεμελίων του. Έναν εφιαλτικό κόσμο όπου με αντίτιμο όλο και περισσότερες περιβαλλοντικές και ανθρωπιστικές καταστροφές, πείνα, αρρώστιες, μόλυνση και θάνατο θα αυξάνονται ολοένα η εξουσία, τα κέρδη και η αλαζονεία τους".



Οι εφαρμογές της βιοτεχνολογίας στον αγροτικό τομέα υπόσχονται:

ακόμα μεγαλύτερη αύξηση του μεγέθους των καρπών
ακόμα μεγαλύτερη αύξηση της αντοχής σε ακραία καιρικά φαινόμενα και μηχανικές βλάβες, τη δημιουργία φυτών ανθεκτικών στην ξηρασία και σε αλατούχα εδάφη.
ακόμα μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε ασθένειες και παράλληλη μείωση της χρήσης των γεωργικών φαρμάκων, καθώς τα φυτά θα έχουν εντομοκτόνο και μυκητοκτόνο δράση.
ακόμα πιο ευπαρουσίαστα, με πιο έντονο χρώμα, πιο έντονη οσμή κ.α.
βελτίωση της θρεπτικής σύστασης των παραγόμενων τροφίμων σε μακροθρεπτικά (πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες) και μικροθρεπτικά (βιταμίνες).
Αύξηση της αντοχής των καλλιεργούμενων φυτών σε συγκεκριμένα ζιζανιοκτόνα.
Τη δημιουργία νέας σειράς φυτών, τα λεγόμενα ενεργειακά φυτά (ελαιοκράμβη, ζαχαρότευτλα κ.α.)στα οποία έχει παρατηρηθεί μεγάλη απόδοση σε ενέργεια κατά την επεξεργασία τους. Τα φυτά αυτά τροποποιούνται ώστε να έχουν ακόμα μεγαλύτερες αποδόσεις σε ενέργεια. Και προβάλλονται ως η σωτήρια λύση του ενεργειακού προβλήματος του πλανήτη.

Ενώ αυτές οι εφαρμογές στην πραγματικότητα απειλούν τη φύση και τον άνθρωπο.

Εκτός από την περαιτέρω μείωση της βιοποικιλότητας, την μεγαλύτερη αύξηση της αλατότητας των καλλιεργήσιμων εδαφών, την μείωση των υδάτινων αποθεμάτων, την αύξηση της μόλυνσης του νερού από τα γεωργικά υπολείμματα, λόγω της αύξησης της εντατικοποίησης και εκβιομηχάνισης της γεωργίας, υπάρχουν πολλαπλάσιοι κίνδυνοι για τη φύση και τον άνθρωπο από τη χρήση της βιοτεχνολογίας, οι οποίοι αυτή τη στιγμή είναι άγνωστοι και οι επιπτώσεις τους ανεξέλεγχτες.

Η νέα τεχνολογία είναι πολύ πρόσφατη για να μπορούμε να καθορίσουμε τους κινδύνους και τις δυσμενείς επιπτώσεις που εγκυμονούνται από τη χρήση της. Η έρευνα που γίνεται ως τώρα άλλωστε δεν αφορά τη μελέτη των επιπτώσεων της χρήσης της βιοτεχνολογίας, μιας και είναι ιδιαίτερα δαπανηρή, αλλά την εξάπλωση των εφαρμογών της, μιας και είναι ιδιαίτερα επικερδής.

Η επιστημονική γνώση είναι ακόμα αρκετά περιορισμένη. Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν τη χρησιμότητα μεγάλου μέρους του γονιδιόματος, περίπου 80% αυτού (το οποίο προκλητικά αποκαλούν σκουπίδια-trash D.N.A.).

Άγνωστη είναι και η επίδραση σε οργανισμούς που καταναλώνουν Γ.Τ.Ο.

Μελέτες έχουν δείξει ότι είναι δυνατό να αναπτυχθεί ανθεκτικότητα διάφορων μικροβίων και ιών σε αντιβιοτικά, έτσι η καταπολέμησή τους δυσχεραίνει.

Η εμφάνιση νέων αλλεργιών στον άνθρωπο έχει παρατηρηθεί ήδη, σε αρκετές περιπτώσεις ακόμη και με θανατηφόρα αποτελέσματα.

Η μείωση της βιοποικιλότητας και η γενετική μόλυνση ολόκληρων περιοχών λόγω της σταυρογονιμοποίησης των Γ.Τ. φυτών με τα καλλιεργούμενα ή άγρια ενδημικά είδη αποτελεί κοινή παραδοχή. Έχει παρατηρηθεί διασπορά γονιδίων σε απόσταση μεγαλύτερη από 2000 μέτρα.

Έχει επίσης παρατηρηθεί θνησιμότητα σε πληθυσμούς εντόμων σε περιοχές που καλλιεργούνται Γ.Τ. φυτά με εντομοκτόνο δράση.


Νόμοι πατέντες TRIPs

"Η πρώτη πατέντα εκδόθηκε στη Φλωρεντία το1421 στο όνομα του αρχιτέκτονα Φιλίπο Μπρουνελέσκι. Ζητήθηκε μάλιστα από τον ίδιο τον Μπρουνελέσκι για την εφεύρεση ενός μηχανισμού φόρτωσης για τα πλοία. Αυτό που οι μεσαιωνικοί τεχνίτες ήταν υποχρεωμένοι να κάνουν, δηλαδή να εμπνέονται και να μαθαίνουν από τις ανώνυμες δημιουργίες και να βελτιώνουν, ανώνυμα πάλι, τις δικές τους, έπρεπε να σταματήσει. Η έμπνευση έπρεπε να συνδεθεί απʼ ευθείας και ονομαστικά με τον εμπνευστή για να μην μπορεί να αποκτήσει υλική έκφραση, αν δεν του αποδώσει κέρδος. Κατʼ επέκταση, η γνώση έπρεπε να συνδεθεί άμεσα με την ιδιοκτησία, και η χρήση ή εφαρμογή της με την κατοχή ενός αποκλειστικού δικαιώματος".


Το πατεντάρισμα εφευρέσεων και ανακαλύψεων συνεχίστηκε και εξαπλώθηκε, αλλά ήταν μόνο στις αρχές του 2000 που νομιμοποιήθηκε για έμβιους οργανισμούς.

Σύμφωνα με τους κανονισμούς του Π.Ο.Ε. (Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου) και τη συμφωνία του TRIPs (Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights- Ζητήματα Εμπορίου και Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας) που βρίσκεται σε ισχύ από 1-1-2000, τα κράτη μέλη (142 στον αριθμό) είναι υποχρεωμένα να θεσπίσουν εθνικούς νόμους οι οποίοι θα συμμορφώνονται στις αποφάσεις του, για την κατοχύρωση της πατέντας γονιδίων σε φυτά, ζώα, μικροοργανισμούς και τον άνθρωπο. Αυτό εξασφαλίζει στις εταιρίες το αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης των γονιδίων που έχουν πατενταριστεί από αυτές, καθώς και της αποκλειστικής πώλησης οργανισμών και προϊόντων που προέρχονται ή περιέχουν το γονίδιο αυτό.

Σε απλά λόγια αυτό μεταφράζεται στο ότι οι αγρότες που επιλέγουν ή αναγκάζονται να καλλιεργούν Γ.Τ. σπόρους είναι υποχρεωμένοι να αγοράζουν σπόρους, λιπάσματα και φάρμακα από τις εταιρίες που τα παράγουν κάθε χρόνο, μιας και δεν έχουν πια το δικαίωμα να διατηρούν σπόρους και να τους χρησιμοποιούν στην επόμενη καλλιεργητική περίοδο, αφού τα φυτά αυτά καθώς και τα όσα παράγουν (καρποί, σπόροι) βρίσκονται στην αποκλειστική ιδιοκτησία των εταιριών παραγωγής. Η νομοθεσία προστατεύει τις εταιρίες αυτές ακόμα και στην περίπτωση σφάλματος, ατυχήματος γενετικής επιμόλυνσης.

Στην Αμερική έχει επιβληθεί οικονομικό πρόστιμο σε αγρότες των οποίων το χωράφι επιμολύνθηκε από γειτονική Γ.Τ. καλλιέργεια.

Βιοπειρατεία

Με βάση το νομικό πλαίσιο για το πατεντάρισμα στο γενετικό υλικό οι σποροαγροχημικές πολυεθνικές συνεργαζόμενες με πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα έχουν επιδοθεί στο ξέφρενο κυνήγι εύρεσης και πατεντοποίησης διαφόρων οργανισμών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά χρήσιμα στους επιμέρους τομείς της βιοτεχνολογίας. Με πρόσχημα την επιστημονική καταγραφή των οργανισμών για τη διάσωση της βιοποικιλότητας, συλλέγουν φυτά, τα μελετούν ως προς τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν εμπορικό ενδιαφέρον, στη συνέχεια τα επεξεργάζονται με τις τεχνικές της βιοτεχνολογίας και τέλος πατεντάρουν τα γονίδια τους. Αφαιρώντας με αυτό τον τρόπο το δικαίωμα χρήσης από οποιονδήποτε άλλο.

Οι εταιρίες καταληστεύοντας τη γνώση των ιθαγενών λαών, σωσμένη στους αιώνες για τις ιδιαίτερες πολλές φορές θεραπευτικές ιδιότητες πλήθους φυτών, δημιουργούν σειρές προϊόντων κάνοντας προσπάθεια να αφαιρέσουν από τους ιθαγενικούς λαούς το δικαίωμα χρήσης της πρωτογενούς ύλης.

Από τα πολλά παραδείγματα το πιο γνωστό είναι αυτό του δέντρου Neem, τα παράγωγα του οποίου χρησιμοποιούνταν για αιώνες στην Ινδία ως φάρμακο, αντισηπτικό, οδοντόκρεμα, για οικοδομικό υλικό, καύσιμη ύλη, λίπασμα, κ.α. Το δέντρο και η πολυτιμότητά του ανακαλύφθηκε από τις κερδοσκοπικές εταιρίες και αρκετά προϊόντα κατασκευάστηκαν με βάση το δέντρο και κατοχυρώθηκαν οι πατέντες. Στην συγκεκριμένη περίπτωση όμως οι δυναμικές και μακρόχρονες κινητοποιήσεις των αγροτών στην Ινδία κατάφεραν την άρση της πατέντας.

Περί ιατρικής ο λόγος

Αξιοποιώντας την ανθρώπινη αδυναμία και φόβο για το θάνατο τη νόσο και τον πόνο, η επιστήμη της ιατρικής σε συνεργασία με την γενετική μηχανική δημιούργησαν μια νέα μορφή ιατρικής, την βιοιατρική, η οποία προβαίνει σε συνεχείς ανακαλύψεις φαρμάκων και νέων μεθόδων θεραπείας που υπόσχονται την ίαση ασθενειών και επιδημιών που μαστίζουν ως τώρα την ανθρωπότητα και που η θεραπεία τους δεν εξασφαλίζεται με τη χρήση της κλασικής ιατρικής.

Η πρώτη εμπορική εφαρμογή της βιοιατρικής ήταν το 1982 στην ανάπτυξη της ανθρώπινης ινσουλίνης από βακτήρια για τη θεραπεία του διαβήτη.

Πιο πρόσφατη είναι η διατήρηση των βλαστοκυττάρων από βρέφη με το επιχείρημα πως αν στο μέλλον το συγκεκριμένο άτομο νοσήσει θα είναι δυνατή η ίαση του, χρησιμοποιώντας τα βλαστοκύτταρά του για την καταπολέμηση διάφορων αιματολογικών ασθενειών ακόμα και για την αντικατάσταση ζωτικών οργάνων.

Στις μέρες μας μπορούμε να μιλάμε για εμπορευματοποιημένη ιατρική και βάση αυτού, να αντιληφθούμε πως οι υποσχέσεις για τη θεραπεία “σπάνιων” ασθενειών αφορούν τους πλούσιους του πλανήτη.

Η βιοιατρική χρησιμοποιείται από τους προασπιστές της βιοτεχνολογίας ως η ασπίδα για να περάσουν από το παράθυρο και οι υπόλοιπες εφαρμογές της βιοτεχνολογίας.( αφού μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη Γ.Μ. στην ιατρική γιατί όχι και στους υπόλοίπους τομείς)

Διεθνείς κανονισμοί

Παράλληλα με τον Π.Ο.Ε. έχουν δημιουργηθεί η Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα, η οποία υπογράφηκε στην Παγκόσμια Διάσκεψη του Ρίο Ντε Ζανέϊρο το 1992 και το Πρωτόκολλο της Καρθαγένης για τη Βιοασφάλεια που υπογράφηκε στον Καναδά το 2000. Το Πρωτόκολλο και η Σύμβαση λειτουργούν συμπληρωματικά μεταξύ τους και ως στόχο έχουν την προστασία των χωρών που έχουν προσυπογράψει από τους κανονισμούς του Π.Ο.Ε. για τη διατήρηση του δικαιώματός τους να απαγορεύουν την εισαγωγή και καλλιέργεια Γ.Τ. φυτών εντός των συνόρων τους αν- και όταν- κρίνεται πως η επιστημονική έρευνα δεν έχει εξασφαλίσει την ασφάλειά τους.

Το Πρωτόκολλο και η Σύμβαση δημιουργήθηκαν αφενός λόγω της ανάγκης επιβράδυνσης της εξάπλωσης των Γ.Τ.Ο. από τις χώρες που δεν είχαν αναπτύξει τη νέα τεχνολογία και άρα είχαν οικονομική ζημία από την ανεξέλεγχτη εξάπλωσή τους, και αφ' εταίρου για να εφησυχάσουν τους πολίτες τους.

Ευρωπαϊκή Ένωση

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αρχικά είχε απαγορεύσει την καλλιέργεια Γ.Τ.Ο. και διακίνηση Γ.Τ.Π. στο εσωτερικό της χρησιμοποιώντας το επιχείρημα της ασφάλειας των πολιτών της από τους Γ.Τ.Ο. Αυτό φυσικά ήταν προσχηματικό, αφού η ίδια επένδυσε στην έρευνα και από το 1996 άρχισε να κάνει προσπάθεια άρσης της απαγόρευσης όπως και πέτυχε λίγα χρόνια αργότερα το 2004. Από την άρση του κοινοτικού μορατόριουμ και μέχρι σήμερα η Ε.Ε. έχει δώσει άδεια κυκλοφορίας στην αγορά της σε 15 γενετικά τροποποιημένα προϊόντα, ενώ σύμφωνα με το BBC οι γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες για το 2007 ξεπέρασαν τα 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Τα εργαλεία της Ε.Ε. για την επιλογή της απαγόρευσης ή επιβολής των Γ.Τ. είναι το Συμβούλιο των Υπουργών Γεωργίας και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA).

Ποιοι τα προπαγανδίζουν

Στην Ελλάδα την προώθηση της βιοτεχνολογίας έχει αναλάβει η εταιρία Bionova που εκπροσωπεί την EuropaBio (που συνιστά το μπλοκ των εταιριών βιοτεχνολογίας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο).

Η Bionova παρουσιάζεται ως μη κερδοσκοπική εταιρία και δραστηριοποιείται με την έκδοση του περιοδικού BIO, την έκδοση βιβλίων και την οργάνωση ετήσιων διεθνών συνεδρίων. Το φετινό συνέδριο οργανώνει η Bionova, υπό την αιγίδα του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων και μιας σειράς υπουργείων όπως το υπουργείο Υγείας, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων, το υπουργείο Πολιτισμού και το υπουργείο Εθνικής Παιδείας. Μεταξύ των καλεσμένων βρίσκονται εκπρόσωποι της επιστημονικής και βιομηχανικής ελίτ καθώς και εκπρόσωποι διάφορων κρατικών φορέων.

Αντιστάσεις

Πρωτοστάτες στον αγώνα κατά των γ.τ.ο. είναι αγρότες από την Ινδία, που μέσα από μακροχρόνιες κινητοποιήσεις έχουν πετύχει επιμέρους νίκες όπως αυτή για το δέντρο Neem. Σημαντικές είναι όμως και οι αντιστάσεις σε όλες τις γωνιές του πλανήτη. Ομάδες όπως το ELF στις ΗΠΑ ή οι Rezende Hazen στην Ολλανδία, έχουν πραγματοποιήσει δυναμικές ενέργειες και σαμποτάζ όπως κάψιμο καλλιεργημένων. εκτάσεων με Γ.Τ.Ο, καταστροφή μεταλλαγμένων προϊόντων κ.α.

Στην Ελλάδα έχουν πραγματοποιηθεί, μεταξύ άλλων, δύο δυναμικές διαδηλώσεις το 2004 και το 2006 ενάντια στο 1ο και το 3ο συνέδριο της Bionova για τη βιοτεχνολογία.

Ενώ αρκετές ομάδες έχουν δημιουργηθεί στην ανάγκη της οργάνωσης του αγώνα ενάντια στην επιβολή της βιοτεχνολογίας.

Ο αγώνας ενάντια στην κυριαρχία και την επιβολή του ολοκληρωτικού ελέγχου επάνω στον άνθρωπο και τη φύση είναι αγώνας για τη ζωή και την ελευθερία.