|
 Πηγή: http://www.kykladesnews.gr/
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας Σπόρων Αιγαίου, έχει εκλείψει το 92% των ελληνικών ποικιλιών σιταριού. Πριν από λίγα χρόνια, στη χώρα μας καλλιεργούνταν 111 εντόπιες ποικιλίες μαλακού σιταριού, 139 εντόπιες ποικιλίες σκληρού σιταριού, 99 ελληνικές ποικιλίες κριθαριού, 294 καλαμποκιού και 39 βρώμης.
Στην Ελλάδα του 1950, όπως αναφέρει ο κ. Π.
Σαϊνατούδης από την Εναλλακτική Κοινότητα «Πελίτι», δεν
χρησιμοποιούνταν καθόλου υβρίδια καλαμποκιού, ενώ σήμερα δεν
καλλιεργούνται πουθενά εντόπιες ποικιλίες παρά μόνο υβρίδια. Όσον αφορά
το σιτάρι, το 1927, η καλλιέργειά του περιελάμβανε 100% εντόπιες
ποικιλίες, το 1969 10%, τελευταία όμως κυριολεκτικά έχει εκτοπιστεί από
την καλλιέργεια το σύνολο των παλιών ποικιλιών. Οι ειδικοί επιστήμονες
υπολογίζουν ότι σήμερα καλλιεργούνται μόνο το 1% των εντόπιων ποικιλιών
σιταριού και το 2-3% των ποικιλιών λαχανικών, που υπήρχαν πριν από 50
χρόνια στη χώρα μας.
Η Τράπεζα Γενετικού Υλικού, που εδρεύει στο Κέντρο Γεωργικής Έρευνας
Βόρειας Ελλάδας (ΚΓΕΒΕ) του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας
(ΕΘΙΑΓΕ) έχει κάνει επανειλημμένες εξερευνήσεις στον ελλαδικό χώρο για
συλλογή γενετικού υλικού εγχώριων ποικιλιών φυτικών ειδών. Συνολικά,
έχει συλλέξει, περιγράψει, ταξινομήσει και αναπαραγάγει περίπου 14.000
εγχώρια υλικά καλλιεργούμενων φυτών και άγριων συγγενικών τους ειδών.
Στα συγκεκριμένα δείγματα περιλαμβάνονται σιτηρά, όσπρια, κτηνοτροφικά
φυτά, κηπευτικά, αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, καθώς και 300
ποικιλίες αμπελιού. Για να γίνει όμως αξιοποίηση αυτού του γενετικού
υλικού, απαιτούνται χρόνος, κόπος και πολλά κονδύλια. Σύμφωνα με την
τακτική ερευνήτρια στο Κέντρο Γεωργικής Έρευνας Βόρειας Ελλάδας
Αικατερίνη Τράκα-Μαυρωνά, για να διακινηθούν επίσημα σπόροι κάποιας
ποικιλίας, θα πρέπει να είναι εγγεγραμμένη στον Εθνικό Κατάλογο
Ποικιλιών και να έχει παραχωρηθεί σε σποροπαραγωγική επιχείρηση για την
εμπορική της εκμετάλλευση.
Το Τμήμα Λαχανοκομίας του ΚΓΕΒΕ, σε συνεργασία με το Εργαστήριο
Γενετικής και Βελτίωσης Φυτών του ΑΠΘ, εφάρμοσε ειδικό βελτιωτικό
πρόγραμμα δημιουργίας ελληνικών ποικιλιών με αξιοποίηση τοπικών
πληθυσμών και πέτυχε την εγγραφή στον Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών του
«θρακιώτικου» πεπονιού, του πεπονιού «Λευκό Αμυνταίου», του καρότου
«Νέας Μαγνησίας», της πιπεριάς «Πλατίκα Φλωρίνης», ενώ ολοκληρώνονται
οι διαδικασίες για το άνυδρο «τοματάκι Σαντορίνης» και τη «φάβα
Σαντορίνης».
Συγχρόνως, με στόχο την αξιοποίηση του εγχώριου υλικού σε βιολογικές
καλλιέργειες (ή σε μια περιβαλλοντικά φιλική γεωργία), πραγματοποιείται
επιλογή για δημιουργία ποικιλιών τομάτας, κολοκυθιού, πεπονιού κ.ά.,
που να είναι ανθεκτικές σε ξηρασία, χαμηλές ή υψηλές θερμοκρασίες,
χαμηλή γονιμότητα, αλατότητα, ασθένειες και εχθρούς.
Τέτοιες ποικιλίες απαιτούν λιγότερες εισροές σε φυτοφάρμακα, λιπάσματα,
ορμόνες, νερό κ.ά. Πρόσφατη έρευνα των Εργαστηρίων Γενετικής Βελτίωσης
Φυτών των Πανεπιστημίων Θεσσαλίας, Θεσσαλονίκης και Αθηνών σχετικά με
την αξιολόγηση παλιών εντόπιων ποικιλιών σιταριού, συγκριτικά με
εμπορικές ποικιλίες, σε βιολογικές καλλιέργειες ανέδειξε έξι εγχώριες
ποικιλίες που είχαν σημαντική απόδοση σε σχέση με τις εμπορικές
ποικιλίες.
Η Ελλάδα θεωρείται μια από τις σημαντικότερες χώρες στον πλανήτη όσον
αφορά το φυτικό καλλιεργήσιμο γενετικό υλικό, καθώς η γεωργία στην
περιοχή μας ξεκίνησε πριν από περίπου 10.000 χρόνια. Επίσης,
γεωγραφικά, βρίσκεται στο σημείο εξάπλωσης των ποικιλιών, ενώ τα
διαφορετικά μικροκλίματα της χώρας βοήθησαν την ανάπτυξη χιλιάδων
ποικιλιών.
Σύμφωνα με τον κ. Σαϊνατούδη από την Εναλλακτική Κοινότητα «Πελίτι», οι
εντόπιες ποικιλίες έχουν ορισμένα ανεκτίμητα φυσικά χαρακτηριστικά.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, αν μια ασθένεια πλήξει σήμερα μια
καλλιέργεια, μπορεί να αποβεί μοιραία για την παραγωγή ολόκληρης της
χώρας, καθώς οι σύγχρονες ποικιλίες, όπως προαναφέρθηκε, έχουν
περιορισμένη γενετική βάση.
«Κάποιες όμως παραδοσιακές καλλιέργειες θα μπορούσαν να αντεπεξέλθουν
καλύτερα στις δύσκολες συνθήκες» επισημαίνει. Και αυτό διότι, όπως λέει
η κυρία Αικατερίνη Τράκα-Μαυρωνά, ερευνήτρια στο Κέντρο Γεωργικής
Έρευνας Βόρειας Ελλάδας, οι παλιές εγχώριες ποικιλίες αποτελούν
τεράστια πηγή γενετικής παραλλακτικότητας που υπάρχει στη φύση, και
συνεπώς εξασφαλίζουν όχι μόνο υψηλοαποδοτικές ποικιλίες όταν
διασταυρώνονται ποικιλίες απομακρυσμένες γενετικά (από διάφορες
περιοχές), αλλά και βελτίωση των ποιοτικών γνωρισμάτων.
«Οι τοπικές ποικιλίες μπορούν να αναπτύσσονται έχοντας καλή απόδοση,
περιορισμένες ανάγκες σε νερό και θρεπτικά συστατικά, ενώ μπορούν να
αμύνονται στους φυσικούς τους εχθρούς. Δηλαδή μπορούν να καλλιεργούνται
χωρίς να χρειάζονται χημικά λιπάσματα ή φυτοφάρμακα» λέει ο Μιχάλης
Χαβαράνης από την Τράπεζα Σπόρων Αιγαίου. Παρ΄ όλα αυτά πλέον στις
καλλιέργειες κυριαρχούν οι υβριδικοί σπόροι, οι οποίοι απαιτούν μεγάλες
ποσότητες νερού και χημικά. Ωστόσο ο μεγάλος κίνδυνος, σύμφωνα με τον
ίδιο, είναι ότι κατά τη γονιμοποίησή τους (με τον αέρα ή τα έντομα) οι
υβριδικοί σπόροι μπορούν να επιμολύνουν γειτονικές τοπικές ποικιλίες.
Όπως εξηγεί «όταν μία τοπική ποικιλία επιμολυνθεί, ο επόμενός της
σπόρος θα αποκτήσει χαρακτηριστικά του υβριδίου και το κυριότερο, θα
εξασθενίσει η δυνατότητά του να σχηματίζει παραγωγικούς σπόρους. Δηλαδή
μία ποικιλία που χρειάστηκε αιώνες για να εξελιχθεί, μπορεί να
εξαφανιστεί ακόμα και σε μία μόνο καλλιεργητική περίοδο».
Σχετικά Άρθρα
Προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας στις Κυκλάδες
 (0) |
