|
Monumenta
Οι Ρομπέν της απροστάτευτης αστικής Αθήνας
Της ΧΑΡΑΣ ΤΖΑΝΑΒΑΡΑ
Πηγή: εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Μια παρέα από αρχαιολόγους, περιβαλλοντολόγους και αρχιτέκτονες βαφτίστηκαν «Monumenta» και ανέλαβαν να σώσουν από την κατεδάφιση ανοχύρωτα, μη διατηρητέα κτίρια της δεκαετίας του '20, λαμπρά δείγματα του μοντερνισμού της εποχής. Από το 2006, που μας συστήθηκαν μέσα από το Διαδίκτυο, σταμάτησαν αρκετές μπουλντόζες. Σήμερα δεν προλαβαίνουν να ανταποκριθούν στα αιτήματα που δέχονται από κάθε γωνιά της Ελλάδας
 Η παρέα της «Monumenta» (από αριστερά) Ηλίας Μαυροειδής, Μαρία Κονιώτη, Ειρήνη Γρατσία, Ναταλία Μαργαριτούλη και Στέλιος Λεκάκης Η παρέα της «Monumenta» (από αριστερά) Ηλίας Μαυροειδής, Μαρία Κονιώτη, Ειρήνη Γρατσία, Ναταλία Μαργαριτούλη και Στέλιος Λεκάκης Μια ομάδα εννέα ατόμων από την Ελλάδα και την Κύπρο υποσχέθηκαν να μη μείνουν με «σταυρωμένα χέρια» και να αναλάβουν πρωτοβουλίες, αποδεικνύοντας άλλη μια φορά το σαββοπουλικό απόφθεγμα που θέλει τις παρέες να γράφουν ιστορία. Είναι η «Monumenta», μια κίνηση που τα τελευταία χρόνια συναντάμε συχνά κυρίως σε περιπτώσεις σωτηρίας κτιρίων της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς.
Μας συστήθηκαν στα τέλη του 2006 μέσα από
το Διαδίκτυο, με την έκδοση ηλεκτρονικού περιοδικού για το φυσικό και
το δομημένο περιβάλλον, που πιστεύουν ότι είναι άρρηκτα δεμένα μεταξύ
τους. Γρήγορα, όμως, δημιούργησαν τη δική τους φυσιογνωμία και σχεδόν
«ειδικεύτηκαν» σε παρεμβάσεις, που αφορούν κυρίως τα εναπομείναντα
κτίρια της δεκαετίας του '20, λαμπρά δείγματα του μοντερνισμού της
εποχής που είναι εντελώς απροστάτευτα.Η καμπάνια για τα κτίρια στις
οδούς Ραβινέ και Παστέρ ήταν αυτή που τους έκανε γνωστούς στο ευρύτερο
κοινό. Σήμερα, όπως ομολογούν, δεν προλαβαίνουν να ανταποκριθούν στα
αιτήματα που δέχονται από κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Η πρωτοβουλία «βαφτίστηκε» MONUMENTA, που είναι ο πληθυντικός του
λατινικού monumentum, ώστε να υπενθυμίζει τους κινδύνους για τη φύση
και τα μεμονωμένα αρχιτεκτονικά έργα. Εχει όμως κάτι από το επίσης
λατινικό momentum, για να συμβολίζει την ορμή για ό,τι κινδυνεύει και
αξίζει να ζήσει.
Οι αρχαιολόγοι Ειρήνη Γρατσία και Μαρία Κονιώτη ήταν η μαγιά σε μια
πρωτοβουλία που καθημερινά αυξάνεται και πληθύνεται, διατηρώντας ως
κόρην οφθαλμού τον μη κερδοσκοπικό της χαρακτήρα. Το ηλεκτρονικό
περιοδικό ετοιμάζεται πλέον για την τέταρτη έκδοσή του, που είναι πάντα
μονοθεματική. Ξεκίνησαν με τον αστικό χώρο και το πράσινο, ακολούθησαν
το νερό και η βιοποικιλότητα. Συνήθως τα λένε από το Διαδίκτυο και
συναντώνται κάθε δίμηνο. Προς στιγμήν σκεφτήκαμε να τα πούμε και εμείς
μέσω Ιντερνετ, αλλά προτίμησαν να έρθουν στα γραφεία της «Ε». Εκτός από
τις δύο πρωτεργάτριες, έδωσαν το «παρών» ο επίσης αρχαιολόγος Στέλιος
Λεκάκης, ο περιβαλλοντολόγος-χημικός μηχανικός Ηλίας Μαυροειδής και η
αρχιτέκτων Ναταλία Μαργαριτούλη.
Οι κινητοποιήσεις για τα κτίρια των οδών Ραβινέ (αριστερά) και Παστέρ
(κέντρο) έφεραν τα πρώτα αποτελέσματα. Στη Νάξο (επάνω) το βάρος
δίνεται στην ενημέρωση των κατοίκων, αφού η «Monumenta» θεωρεί πως το
«κλειδί» είναι η συναίνεση Οι κινητοποιήσεις για τα κτίρια των οδών
Ραβινέ (αριστερά) και Παστέρ (κέντρο) έφεραν τα πρώτα αποτελέσματα. Στη
Νάξο (επάνω) το βάρος δίνεται στην ενημέρωση των κατοίκων, αφού η
«Monumenta» θεωρεί πως το «κλειδί» είναι η συναίνεση Η φρεσκάδα του
ερασιτέχνη και η ποιότητα του ειδικού φαίνεται ότι συγκινεί. Η αποδοχή
τους είναι άλλωστε μετρήσιμη χάρη στην τεχνολογία. Η ιστοσελίδα τους
δέχεται, κατά μέσο όρο, 450 κλικ την ημέρα και οι συστηματικοί
«μέτοχοι» των πρωτοβουλιών έχουν ξεπεράσει τους 2.000. Είναι το
σημαντικότερο εφόδιο για τη συνέχεια, που αυτό τον καιρό επικεντρώνεται
στη διάσωση των δύο βιομηχανικών κτιρίων στη Νέα Φιλαδέλφεια, της
«Μπριτάνικα» και του Τεγόπουλου. Εχουν εγκαταλειφθεί από χρόνια και
οδεύουν προς κατεδάφιση, παρ' όλο που αποτελούν κομμάτι της ιστορίας
και κυρίως της φυσιογνωμίας της προσφυγούπολης, που σιγά σιγά χάνεται.
Στη σχεδόν προβοκατόρικη ερώτησή μας «γιατί δεν χωρέσατε στα υπάρχοντα
σχήματα», η απάντηση ήρθε αβίαστα και με ένα στόμα: «Είμαστε κάτι
διαφορετικό. Μια παρέα που θέλει να εκφράσει την αντίδρασή της μέσα από
το Διαδίκτυο, που έχει μια απίστευτη δυναμική. Η πρωτοβουλία έκανε πιο
ουσιαστική την παρέα μας. Ο καθένας μας έχει την επαγγελματική του
απασχόληση, την προσωπική του ζωή. Κάπου ανάμεσα προσπαθεί να "χωρέσει"
το "MONUMENTA"». Ομολογούν πάντως ότι η επισκεψιμότητα της ιστοσελίδας
τους πολλαπλασιάζεται έπειτα από δημοσιεύματα σε εφημερίδες.
Οι πέντε συνομιλητές μας συναρμολογούν το παζλ της κίνησής τους. Ο
«κουμπαράς» για την ηλεκτρονική τους σελίδα γέμισε χάρη σε ένα πάρτι,
σε ένα στέκι στην Ερμού. Η συμμετοχή, πάνω από 300 άτομα, τούς ξάφνιασε
ευχάριστα. Μέσα από το Διαδίκτυο απέκτησαν έναν άμισθο συνήγορο, τον
δικηγόρο Κ. Κατερινόπουλο, που τους βοηθά στη νομική υποστήριξη της
κάθε υπόθεσης.
«Υπάρχει δυναμική στην κοινωνία. Μετά τις πυρκαγιές του 2007, πολλά
άτομα, μόνα τους ή και σε ομάδες, αρχίζουν να δραστηριοποιούνται.
Εχουμε κινήσεις πολιτών παντού. Χαϊδάρι, Ζωγράφου, Υμηττός, Πεδίον
Αρεως... Σε κάθε γειτονιά δραστηριοποιούνται για να προστατεύσουν τους
λιγοστούς ελεύθερους χώρους. Τελευταία, μας ζήτησαν βοήθεια για να μη
λειτουργήσουν λατομεία δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο της Τεγέας».
Αντιδρούν όταν τους επισημαίνουν πως έχουν ειδικευθεί στη διάσωση των
κτιρίων, αλλά καμαρώνουν για τις έως τώρα επιτυχίες τους: «Τα κτίρια
της δεκαετίας του '20 κινδυνεύουν να κατεδαφιστούν με μια απλή
οικοδομική άδεια. Δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο προστασίας, όπως με τα
νεοκλασικά και τα διατηρητέα. Πιστεύουμε ότι τα κτίρια αυτά, που σε
ορισμένες περιπτώσεις είναι συγκεντρωμένα και μας δίνουν την κλίμακα
της παλιάς γειτονιάς, πρέπει να διατηρηθούν. Είναι η νεότερη ιστορία
μας. Βρεθήκαμε μπροστά σε ένα "τσουνάμι", όπου με τυπικά νόμιμες
διαδικασίες υποβαθμίζεται το δομημένο περιβάλλον και χάνεται ό,τι
απέμεινε από την αρχιτεκτονική κληρονομιά μας».
Δεν κρύβουν ότι οι παρεμβάσεις συχνά ενοχλούν και δημιουργούν
διαφορετικά «στρατόπεδα» στη γειτονιά: «Προσπαθούμε να πετύχουμε διττή
προσέγγιση, γιατί αναμφισβήτητα κάποιοι έχουν και ιδιοτελή συμφέροντα.
Σημασία όμως έχει το τελικό αποτέλεσμα, η διατήρηση. Δικός μας στόχος
είναι να ενημερωθεί και να πεισθεί η τοπική κοινωνία ότι είναι κακό για
την πόλη η κατεδάφιση και η κατασκευή στη θέση τους μεγάλων κτιρίων».
Ακούγεται απλό, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι εύκολο. «Δεν φωνάζει
η κοινωνία. Ο πολίτης έχει την αίσθηση ότι δεν ακούγεται και είναι
μάταιες οι προσπάθειές του. Το είδαμε στην περίπτωση της βίλας
Ζωγράφου. Στην αρχή ο κόσμος ήταν αδιάφορος, αλλά το κλίμα έχει αλλάξει
μετά την οργάνωση ολοήμερων εκδηλώσεων μέσα στο χώρο. Τον γνωρίσανε και
τον υιοθέτησαν, οπότε η δημοτική αρχή δεν μπορεί να περάσει εύκολα τα
σχέδιά της για εμπορική αξιοποίηση του ακινήτου».
«Πλατωνικές» είναι οι σχέσεις τους με τα πολιτικά κόμματα. Επισήμως δεν
τους έχουν πλησιάσει, όμως συχνά συνεργάτες βουλευτών, από τον ΣΥΡΙΖΑ
και το ΠΑΣΟΚ, τους ζητούν βοήθεια για να υποβάλουν ερωτήσεις στη Βουλή.
Η μεγάλη αγωνία τους είναι το «επόμενο βήμα» και δεν αφορά μόνον την
πρωτοβουλία τους. «Υπάρχει δυναμική για το περιβάλλον και την πόλη. Η
δική μας αγωνία είναι να αλλάξουμε την πυραμίδα των αξιών μας. Μετά την
οικογένειά μας, συνήθως τοποθετούμε την περιουσία μας και μετά το
περιβάλλον. Να αλλάξουμε τη σειρά: Αν καταστραφεί ένα σπίτι φτιάχνεται
πάλι μέσα σε 2-3 χρόνια. Το δάσος θέλει χρόνο και θα το ζήσουν πάλι τα
εγγόνια μας. Υποτιμάμε το δημόσιο χώρο, θεωρούμε δικό μας μόνο το
διαμέρισμά μας, σε αντίθεση με τους ξένους που τον βιώνουν με σωστό
τρόπο. Προσπερνάμε ό,τι μας προσφέρεται δωρεάν. Βλέπουμε ένα ωραίο
τοπίο και σκεφτόμαστε: "Τι ωραίο να είχαμε μια καφετέρια". Το
περιβάλλον είναι η πρώτη προτεραιότητα». *
Οι κατεδαφίσεις που ανεστάλησαν - Οι καμπάνιες που εξελίσσονται
*Κτίριο οδού Ραβινέ 15: συγκέντρωση υπογραφών -προσφυγή στα δικαστήρια-αναστολή της καταδέφισης.
* Κτίριο οδού Παστέρ 8: κινητοποίηση -αναστολή κατεδάφισης- αίτημα στο Συμβούλιο Νεώτέρων Μνημείων για προστασία.
*Κινηματογράφος «Αστρον» (Αμπελόκηποι): αίτημα στο Συμβούλιο Νεώτέρων
Μνημείων να κηρυχθεί διατηρητέο και να διατηρηθεί η χρήση του.
*Κτίριο οδού Δημ. Σέβερη (Λευκωσία): απετράπη η κατεδάφιση.
*Νάξος: καμπάνιες για τη σωτηρία των μνημείων -έμφαση σε πύργους και εκκλησίες-αποστολή καρτών διαμαρτυρίας στο ΥΠΠΟ.
*Πρώην 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο: Καταγραφή των πέτρινων κτιρίων -υπομνήματα σε υπουργεία ΠΕΧΩΔΕ και Πολιτισμού.
*Συμμετοχή σε καμπάνιες φορέων για τα νεοκλασικά της Δ. Αρεοπαγίτου, τη
βίλα Ζωγράφου, την προστασία του Υμηττού, τη βίλα Δρακοπούλου κ.λπ.
 (0) |
